بررسی مضامین اجتماعی-سیاسی در شعر حلمی سالم

در عصر معاصر و از نیمه¬ی دوّم قرن بیستم، پس از دگرگونی¬های اجتماعی- سیاسی، شعر معاصر عرب دارای رسالتی خاص گردید و در جهت آگاهی¬ مردم و جامعه برای دستیابی به آزادی و عدالت اجتماعی به کار رفت. مصر به عنوان اوّلین سرزمینی که جریان نهضت در آن صورت گرفت، مهد شاعران و ادیبانی است که از این دگرگونی¬های تازه، متأثر گشته¬اند. از جمله شاعرانی که هنرمندانه در این وادی گام نهاده¬اند؛ حلمی سالم است. وی شاعری متعهّد است که نسبت به مشکلات جامعه و مردم احساس مسئولیّت کرده است و شعرش بازتاب افکار و عقاید انسان ¬دوستانه¬ی اوست. اوضاع و شرایط نامناسب اجتماعی و سیاسی مصر و سایر کشورهای عربی سبب گرایش شاعر به سمت رمانتیسم جامعه¬گرا گردید؛ به گونه¬ای ¬که مضامین اجتماعی- سیاسی، مهم¬ترین شاخص¬های ادبی شعر حلمی سالم گشت. این پژوهش با رهیافتی تحلیلی- توصیفی و بر مبنای کتابخانه¬ا¬ی؛ یعنی با مراجعه به کتاب¬ها و مقالات مرتبط با موضوع، به بررسی مضامین اجتماعی- سیاسی در شعر حلمی سالم می¬پردازد که گستره¬ی آنها علاوه بر مصر، لبنان، فلسطین، عراق و ... را شامل می¬شود و یافته¬های تحقیق نشان می¬دهد که حجم اشعار سیاسی شاعر بیش از اشعار اجتماعی اوست و اسلوب شاعر در مضامین اجتماعی¬اش، اسلوبی ساده، روان و قابل فهم و در مضامین سیاسی¬اش نمادگونه است؛ امّا گاهی در اشعار سیاسی خود، عنان سخن از کف داده و با زبانی بی¬پروا و آتشین، مستقیماً به مخالفت با ظالمان و شیطان¬¬صفتان پرداخته است و تمرّّد از ویژگی¬های برجسته¬ی وی در بیان مسائل اجتماعی- سیاسی به ¬شمار می¬رود. همچنین شاعر در اغلب شعرهایش از اسلوب تکرار به¬ نحوی نیکو و بجا بهره برده و ادبیّات پایداری، مهم¬ترین مولفه¬ی شعر وی است؛ به گونه¬ای¬ که بخش زیادی از اشعار او به این جنبه اختصاص یافته است. می¬توان چنین گفت که حلمی سالم براستی یکی از نمایندگان صلح و پایداری در برابر استعمارگران و متجاوزان و از طلایه¬داران شعر سلاح در ادبیّات معاصر عربی است.